ائمه معصومین چه نگاهی به واقعه غدیر خم داشته‌اند؟ / چرا حضرت علی(ع) بهترین جانشین برای پیامبر بود؟

واقعه غدیر یک واقعه ماندگار در تاریخ اسلام و تشیع است و از اهمیت والایی نیز در بین ائمه اطهار برخوردار بوده است.

به گزارش گروه فرهنگی سراج24؛ همه ائمه متفق‌القول از عید غدیر به عنوان بزرگترین عید بندگان نام برده و برای آن اهمیت ویژه ای قائل بودند.

پیامبر اعظم(ص) و غدیر

روزی پیامبر (ص)به امیر مؤمنان(ع) فرمود: «ای علی، خداوند آیه "یا ایها الرسول بلغ ما انزل الیک من ربک..."را درباره ولایت تو بر من نازل کرد. اگر آنچه به من امر شده تبلیغ نکنم، عملم باطل است و کسی که خدا را بدون ولایت تو ملاقات کند، کردارش باطل است.»

در روز غدیر هم بعد از خطبه یک ساعته ای که ایراد فرمود، جمله معروف «هر که من مولای او هستم، علی مولای اوست» را سه بار تکرار کرد تا در گوش مسلمانان و تاریخ بماند. پس از آن که علی(ع)را به جانشینی خود تعیین کرد، در همان روز، این عید را اعلام نمود و مراسمش را به پا داشت، در خیمه اش نشست و با خوشحالی از تبریک گویندگان استقبال کرد و به آنها فرمود:«به من تبریک بگویید... به من تبریک بگویید، زیرا خداوند مرا به نبوت و اهل بیتم را به امامت اختصاص داده است.»

در کلام دیگری هم فرمودند:«روز غدیر خم، برترین اعیاد امت من است، روزی که خدای متعال به من فرمان داد تا برادرم علی پسر ابوطالب را به عنوان پرچمی هدایت گر برای امتم تعیین کنم که پس از من به وسیله او راه نمایی و هدایت شوند. غدیر خم روزی است که خداوند در آن دین را کامل ساخت و نعمت را بر امتم تمام کرد و اسلام را به عنوان دین برای مردم پسندید.»

امام علی(ع) و غدیر

در دوره خلافت و حاکمیت امام علی(ع)، یک بار عید غدیر با جمعه مصادف شد. امام در آن روز طی خطبه ای مفصل به مردم فرمود:«خداوند متعال امروز دو عید بسیار بزرگ (جمعه و غدیر)را در یک زمان برای شما قرار داده است؛ دو عیدی که هر یک فلسفه وجودی دیگری را تکامل می بخشد... توحید و ایمان به یگانگی خداوند پذیرفته نمی شود مگر به نبوت پیامبر محمد(ص)و شریعت محمد(ص) پذیرفته نمی شود مگر با قبول ولایت امر کسی که خدا فرمان ولایتش را داده است... امروز روز روشنگری و اظهار عقیده از جایگاه بلند است، امروز روز تکامل دین و روز وفای به عهد است، روز ذلت و خواری شیطان، روز استدلال و برهان، روز هدایت و امتحان بندگان، روز آشکار شدن کینه های نهفته در دل ها ... نیکی در این روز ثروت را می افزاید و عمر را طولانی می کند. ابراز عاطفه و محبت به هم در این روز، موجب رحمت و لطف خدا می شود. تا می توانید در برخوردها و ملاقات ها ابراز شادمانی و سرور کنید...)

حضرت زهرا(س) و غدیر

از حضرت زهرا پرسیدند: «آیا پیامبر(ص) پیش از رحلتش درباره امامت امیرمؤمنان چیزی فرمود؟» آن حضرت جواب داد: «شگفتا! آیا روز غدیر خم را فراموش کردید؟!» در جای دیگری نیز می فرماید: «خداوند پس از غدیر خم برای کسی حجت و عذری باقی نگذاشت.»

امام حسن(ع) و امام حسین(ع) و غدیر

امام حسن(ع) و امام حسین(ع)در روز عید غدیر در کوفه مهمانی می دادند و این مجالس که در زمان حیات امام علی(ع) هم برقرار بود باعث شد مردم کوفه به عید غدیر عادت کنند. هم چنین امام حسن(ع) در ماجرای مصالحه با معاویه برای این که به او یاد آوری کند که حق با اوست، ماجرای غدیر خم را شاهد گرفت. امام حسین(ع)نیز در مراسم حج، بنی هاشم و دیگران را جمع می کرد و ماجرای غدیر را یادآوری می کرد.

امام صادق(ع) و غدیر

یکی از یاران امام صادق(ع)از او پرسید:«غیر از عید فطر و قربان، مسلمانان عید دیگری هم دارند؟» فرمود:«بلی و این عید از آن دو عید دیگر بافضیلت تر است... و آن روز هیجدهم ماه ذی الحجه، عید غدیر خم است...
در این روز روزه بگیرید بر محمد و آلش به خاطر این نعمت الهی صلوات بفرستید... یقین بدانید انبیا وقتی وصی خود را نصب می کردند، امر می کردند که آن روز را جشن بگیرند.»

در جای دیگری نیز فرمودند:«با فضیلت ترین، بزرگ ترین و شریف ترین روز عید نزد خداوند، روزی است و بر پیامبرش محمد(ص)این آیه را نازل فرمود: الیوم اکملت لکم دینکم...» ایشان هم چنین روزه عید غدیر خم را برابر با صد حج و عمره مقبول نزد خداوند می دانست و آن را «عید بزرگ خدا»می شمرد.

امام رضا(ع) و غدیر

امام رضا(ع) شنید که بعضی از مردم روز غدیر را انکار می کنند، فرمود:«پدرم از پدرش روایت کرد که روز غدیر در میان اهل آسمان مشهورتر است تا میان اهل زمین... به درستی که دراین روز خداوند گناه شصت سال از مردان و زنان مؤمن را می آمرزد و دو برابر آنچه در ماه رمضان از آتش دوزخ می رهاند؛ در این روز آزاد می کند...اگر مردم ارزش این روز را می دانستند، بی تردید فرشتگان در هر روز ده بار با آنان مصافحه می کردند.»

امام حسن عسگری(ع) و غدیر

یکی از شیعیان از امام عسگری(ع) پرسید: «این سخن پیامبر که فرمود:"من کنت مولاه فهذا علی مولاه" یعنی چه؟» حضرت جواب داد: «خداوند اراده فرمود که این جمله، نشان و پرچمی باشد تا حزب خدا هنگام اختلاف ها با آن شناخته شود.»

امام زمان(عج) و غدیر

در دعای ندبه که منسوب به آن حضرت است چنین آمده: «...فلما انقضت ایامه اقام ولیه علی بن ابی طالب صلواتک علیهما و آلهما هادیا اذ کان هم المنذر و لکل قوم هاد فقال و الملاء امامه من کنت مولاه فهذا علی مولاه اللهم وال من والاه و عاد من عاداه...»

هنگامی که دوران عمر پیامبر سپری شد، جانشین خود را علی پسر ابوطالب که صلوات خدا بر آن ها و خاندان شان باد، را به هدایت امت برگزید، چون او منذر و هدایت گر همه بود. پس پیامبر به مردمی که در مقابلش بودند گفت: هر که من مولای اویم، پس علی مولای اوست، خدایا هر که علی را دوست دارد دوستش بدار و هر که با او دشمن است دشمنش بدار...

چرا حضرت علی(ع) بهترین جانشین برای پیامبر بود؟

اما در این بین این سوال بوجود می آید که براستی چرا و بر اساس چه ادله ای حضرت علی بعنوان شایسته ترین فرد به عنوان جانشین پیامبراکرم(ص) برگزیده شد.

ادله عقلی و عقلائی و نقلی فراوانی بر این مسئله وجود دارد که تنها به برخی ادله نقلی پرداخته می شود.

مهمترین دلیل همان حدیث غدیر خم است که حدیث مسلم و متواتر میان شیعه و اهل سنت است که بیش از صد صحابی پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) آن را روایت کرده اند و از ابتدای قرن دوم تا قرن چهاردهم هجری بیش از 360 عالم اسلامی این حادثه را به نوعی گزارش کرده اند.[1[ خلاصه این حدیث این است که:

پیامبر گرامی اسلام در راه بازگشت از آخرین حج خود (حجة الوداع) در مکانی به نام غدیر خم در حالی که هزاران زائر خانه خدا وی را همراهی می کردند، مردم را فرا خواند و اعلام داشت: به زودی دعوت حق را اجابت کرده و به جوار رحمت حق خواهد شتافت. لیکن پیش از ارتحال حامل یک پیام است که موظف است هر چه زودتر آن را ابلاغ کند، در غیر این صورت حق رسالت را ادا نکرده است. در این دیدار پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) از مردم اقرار گرفتند «أَ لَسْتُ أَوْلَی بِکُمْ مِنْکُم‏؟» آیا این گونه نبود که من بر شما ولایت داشته و در تدبیر امور شما بر شما مقدم بوده ام؟" آن گاه که مردم ولایت پیامبر را تصدیق کردند فرمودند: « فَمَنْ کُنْتُ مَوْلَاهُ فَهَذَا عَلِیٌّ مَوْلَاه‏». هر کس را که من مولای او هستم پس این علی بر او ولایت دارد.

سپس آیه ای نازل شد که بر جامعیت اسلام و خشنودی خداوند از این دین گرامی دلالت می کرد.

« الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دینَکُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتی وَ رَضیتُ لَکُمُ اْلإِسْلامَ دینًا »[2[  امروز، دین شما را کامل کردم؛ و نعمت خود را بر شما تمام نمودم؛ و اسلام را به عنوان آیین (جاودان) شما پذیرفتم.»

علاوه بر این، پیامبر از روز نخست دعوت علنی خود، نزدیکان خویش را به اسلام دعوت نمود اعلام داشت که علی(علیه السلام) وزیر و وصی و جانشین من هستند.[3[ و نیز در جریان جنگ تبوک فرمودند:
یا علی تو برای من به منزله هارون برای موسی هستی مگر اینکه بعد از من نبوت وجود ندارد.[4[

چنانکه آیه ولایت که می فرماید:

« إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذینَ آمَنُوا الَّذینَ یُقیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکِعُون»[5[  «سرپرست و ولیّ شما، تنها خداست و پیامبر او و آنها که ایمان آورده‏اند؛ همانها که نماز را برپا می‏دارند، و در حال رکوع، زکات می‏دهند.
این آیه نیز دلالت بر ولایت حضرت علی(علیه السلام) می کند چون این رفتار به اذعان و شهادت منابع روایی و تفسیری شعیه و سنی از امام علی (علیه السلام) سر زده است.[6[

و مهمتر این که وقتی طبق آیه مباهله حضرت علی(علیه السلام) به منزله نفس پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) می باشد در این صورت برای جانشینی علی(علیه السلام) دلیل خاص دیگری لازم نداریم.

پی نوشتها:

]1[ علامه امینی، الغدیر، ج 1، ص 14-15.

]2[ سوره مائده، آیه 3.

]3[ تاریخ طبری، ج 2، ص 319 و 321.

]4[ صحیح بخاری، ج 4، ص 250.

]5[ سوره مائده، آیه 55.

]6[ تفسیر الدر المنثور:ج2ص293، اسباب النزول:148،تفسیر کشاف :ج1ص649.

]7[ نشریه روشنان، شماره12